تعریف بیماری سالک

بیماری سالک يک بيماری پوستی مشترک بين انسان و حيوان از جمله جوندگان است که از طريق نيش یک پشه آلوده به انگل بنام پشه خاکی به هنگام تغذيه خون بيمار به انسان سالم منتقل می شود.

علائم سالک

زخم های متعدد يا بعلت گزش يا در بيشتر موارد بعلت خاراندن زخم و انتقال انگل به قسمت های سالم پوست بروز می کند. زخم های سالک به شکل های متفاوت ، از جمله شکل خشک (نوع شهری ) و شکل مرطوب ( نوع روستايی ) بروز می کند.

 در تمام شکلهای زخم ، پس از ورود انگل به درون پوست از طريق نيش پشه خاکی ، ا بتدا  برآمدگی کوچک و قرمز رنگی ظاهر می شود. در نوع خشک ، زخم مرطوب ايجاد نمی شود . اما در شکل مرطوب ، وسط ضايعه زخم شده و حاشيه پيشرفت می کند.زخم به شکل دهانه کوه آتشفشان است .

 زخم های مرطوب بين شش تا نه  ماه و زخم های خشک حدود يک سال دوام دارند به این  معنی که  زخم سالک کمتر از يکسال دوام يافته، پس از آن بهبود می يابد و جای آن به صورت جوش گاه فرو رفته و پايدار برای تمام عمر باقی می ماند که ممکن است اگر زخم در صورت فرد باشد به زيبايی فرد لطمه وارد کند.

اهمیت بیماری :تعداد افراد آلوده در دنیا دوازده میلیون نفر تخمین زده می شود. و ۳۵۰ میلیون نفر در مناطقی زندگی می کنند که احتمال ابتلاء به بیماری وجود دارد. ۳ میلیون نفر از اشکال مختلف بیماری رنج می برند. تعداد موارد جدید در هر سال ۵/۱ میلیون نفر می باشد ایران جز کشورهایی است که سالک در آن بومی است و در اکثر مناطق کشور بیماری سالک یافت می شود.کانون های سالک در ایران عبارتند از :

1-در نوع سالك جلدي شهري عمدتاً عبارتند از تهران ، مشهد ، شيراز ، نيشابور و كرمان 

2 – در نوع سالك روستايي عبارتند از : نقاطي از استان اصفهان جنوب استان فارس ، خراسان ، مازندران ، خوزستان ، ايلام ، بوشهر و هرمزگان 

بيماري در كشور اكثراً از نوع روستايي بوده و بالاترين ميزان شيوع بيماري در اواسط پائيز تا اواسط زمستان مي باشد . 

عامل سالک

عامل سالک یک انگل بنام ليشمانيا است که درون سلول های بيگانه خوار پوست تکثير می يابد. اين انگل در پوست انسان ، سگ و جوندگان آلوده وجود دارد  پس از خون خواری پشه خاکی از زخم های سالک اين انگل در بدن پشه خاکی تکثير يافته و پس از خون خواری مجدد پشه خاکی ، به پوست فرد سالم راه می يابد و آنها را مبتلا می کند.

ناقل سالک

ناقل سالک پشه خاکی است. پشه خاکی در اندازه دو تا سه  ميلی متری ، موقع نشستن ، بال های خود را به شکل عدد 7 نگه می دارد و بصورت جهشی پرواز می کند. پشه خاکی ها از سطح پوست خون خواری می کنند. در زمان خون خواری از زخم سالک انگل را می خورند و پس از يک هفته از طريق نيش ، و خون خواری ، آن را به فرد سالم انتقال می دهند.

مخزن سالک

درشکل مرطوب ( نوع روستايی ) برخی جوندگان وحشی مانند موش های صحرايی و در شکل خشک (نوع شهری ) انسان ، سگ و گاهی شغال و روباه  نقش مخزن را ايفا می کنند.

محل زندگی پشه خاکی

پشه خاکی فقط هنگام غروب و ساعت های اوليه شب ، خون خواری و تغذيه می کند. اين حشره در طول روز در پناهگاههای گرم ، تاريک و مرطوب ، نظير شکافهای عميق ديوارها ، اماکن متروکه و مخروبه ، اسطبل ها ، اطراف توده های زباله و کودهای حيوانی ، لانه جوندگان ، کنده درختان ، حاشيه جويبارها ، پشت لوازم ثابت منزل ( مانند کمد و قاب عکس ) استراحت و تخم ريزی می کند. 

راه های انتقال

بطور کلی سالک بوسیله انواع پشه خاکی های آلوده به سه طریق زیر بوجود می آید: 
۱- انسان به انسان
۲- حیوان به حیوان
۳- حیوان به انسان و بالعکس

راههای دیگر انتقال ممکن است تماس جنسی، انتقال خون، مادرزادی از طریق جفت و یا آلودگی مخاط چشم و یا زخمهای باز با مواد آلوده مانند ترشح زخم یا مخاط بینی انسان و یا حیوان مبتلا به لیشمانیوز احشایی باشد. حیوانات گوشتخوار ممکن است با خوردن لاشه حیوان آلوده مبتلا شوند.

پیشگیری و کنترل بیماری سالک : از آنجا که سالک از طریق نیش پشه خاکی منتقل می شود یکی از مهمترین راههای پیشگیری، مبارزه با پشه و جلوگیری از ورود آن به محل زندگی است که در این راستا می توان اقدامات زیر را انجام داد:   
• محافظت بدن در برابر نيش زدن پشه خاکی 
• پوشاندن قسمت های باز بدن 
• نصب توری فلزی با منافذ ريز به در و پنجره ها و خوابيدن در پشه بند
• استفاده از پمادها و مواد دور کننده حشرات به هنگام کار و خواب
• محافظت از زخم سالک و پوشاندن آن با گاز استريل . 
• مبارزه با جوندگان و سگ های ولگرد.
یکی دیگر از راههای پیشگیری از این بیماری رعایت بهداشت محیط و بهسازی محیط است در این راستا می توان اقدامات زیر را انجام داد .

  1. رعايت بهداشت محيط 
• گرد آوری و دفع بهداشتی و مستمر زباله  با استفاده از سطل دردار 
• گرد آوری فضولات حيوانی و جلوگيری از انباشته شدن آنها در محیط منزل یا نزدیک محل زندگی در روستا

  2.    بهسازی محيط :
• ترميم شکاف ها و حفره های موجود در ديوارها و ساير قسمت های مناطق مسکونی انسان و دام 
• تخريب و تسطيح اماکن مخروبه .

  3  .   دوری از محل زندگی پشه خاکی و مناطق آلوده به سالک ، به ويژه هنگام غروب و اوايل شب .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: